Kinh Thủ thái âm Phế (Lung Channel)

Kinh Thủ thái âm Phế là kinh đầu tiên trong vòng tuần hoàn 12 kinh chính.

1. Tổng quan & Quan hệ Tạng Phủ

Đặc điểm chung

Mối quan hệ với các Tạng/Phủ khác

2. Đường đi và Phân nhánh

2.1 Kinh Chính

• Khởi đi: Từ Trung Tiêu (huyệt Trung Quản – Nh.12), xuống Đại Trường, ngược lên Vị, qua Cách mô (cơ hoành) vào Phế.
• Xuất lộ: Theo khí quản, thanh quản lên họng hầu rồi rẽ ngang vào nách. Phế khí xuất ra ở huyệt Trung Phủ (P.1).
• Tay: Chạy vòng xuống mặt trước ngoài cánh tay đến tận ngón tay cái tại huyệt Thiếu Thương (P.11).

2.2 Kinh Biệt

Khởi đi từ huyệt Trung Phủ, chạy vào vùng huyệt Uyên Dịch (Đ.22), lặn vào Phế, xuống Đại Trường, rồi ngược lên hố xương đòn vùng h. Khuyết Bồn (Vị), nổi lên ở cổ và giao hội với kinh Biệt và Kinh chính Đại Trường ở huyệt Phù Đột (Đtr.18).

2.3 Lạc Dọc

Khởi đi từ huyệt Lạc – Liệt Khuyết (P.7), theo gò Ngư Tế đến mặt trong ngón tay trỏ, liên hệ với kinh Thủ Dương Minh Đại Trường.

2.4 Lạc Ngang

Nối kinh Phế với kinh biểu lý Đại Trường. Khởi đi từ huyệt Lạc – Liệt Khuyết (P.7), vòng theo bờ ngoài cẳng tay qua cổ tay tới h. Hợp Cốc (Đtr.4) (huyệt Nguyên của kinh Đại Trường).

2.5 Kinh Cân

• Khởi đi: Từ huyệt Thiếu Thương (P.11) đến khớp xương ngón cái ở huyệt Ngư Tế (P.10).
• Thân: Qua rãnh trên mạch quay, chạy dọc theo mé trước ngoài cẳng tay vào hố nách (huyệt Uyên Dịch – Đ.22), trở lên hõm xương đòn, vòng quanh khu trước vai, trở lại hõm xương đòn và xuống kết ở ngực.
• Kết thúc: Phân tán vào Tâm, Vị, cuối cùng hợp ở bờ sườn cụt.

《Linh Khu – Kinh Mạch》 chép:

“Phế thủ thái âm chi mạch, khởi ư trung tiêu, hạ lạc đại trường, hoàn tuần vị khẩu, thượng cách thuộc phế, tòng phế hệ hoành xuất nách hạ, hạ tuần nạo nội, hành thiếu âm tâm chủ chi tiền, hạ trửu trung, tuần tý nội thượng cốt hạ liêm, nhập thốn khẩu, thượng ngư, tuần ngư tế, xuất đại chỉ chi đoan; kỳ chi giả, tòng oản hậu trực xuất thứ chỉ nội liêm, xuất kỳ đoan.”

Dịch nghĩa:
Kinh Thủ Thái Âm Phế khởi từ Trung tiêu, đi xuống liên lạc với Đại trường, rồi vòng lên dọc theo miệng vị, xuyên qua cơ hoành để vào và thuộc về Phế tạng.
Từ hệ phế (khí quản, cuống họng), mạch đi ngang ra ngoài lồng ngực phía trên (vị trí huyệt Trung phủ), rồi chạy xuống nách, theo mặt trong cánh tay trước ngoài, đi phía trước kinh Tâm và Tâm bào, xuống tới khuỷu tay (huyệt Xích trạch), rồi theo bờ trong xương quay của cẳng tay mà xuống đến vị trí thốn khẩu (nơi động mạch quay đập),
rồi chạy dọc theo bờ ngoài gốc ngón cái, ra tới đầu ngón cái (huyệt Thiếu thương).

Một nhánh phụ của kinh này tách ra từ phía sau cổ tay (huyệt Liệt khuyết), chạy qua mu bàn tay, tới bờ ngoài đầu ngón trỏ (huyệt Thương dương),
nơi đó khí mạch nối liền với kinh Thủ Dương Minh Đại Trường.

3. Triệu chứng Rối loạn Kinh Phế

3.1 Triệu chứng Bệnh lý chung

3.2 Triệu chứng theo Kinh Lạc

4. Điều trị Kinh Phế

4.1 Phương pháp theo Lý luận Ngũ Hành & Phép Châm Cứu

4.2 Phối huyệt chi tiết