Bài thuốc An cung ngưu hoàng hoàn – Xuất xứ ôn bệnh điều biện – Thanh nhiệt giải độc, khai khiếu tỉnh thần
Ghi chú: KHÔNG được tự ý dùng An cung ngưu hoàng hoàn cho bệnh nhân Tai biến mạch máu nào khi chưa được sự đồng ý của bác sĩ chuyên khoa
Mục Lục
1. Thành phần bài thuốc – Tác dụng chủ trị
| Ngưu hoàng 40g | Uất kim 40g |
| Hoàng cầm 40g | Hùng hoàng 40g |
| Chu sa 40g | Tê giác 40g |
| Hoàng liên 40g | Chỉ tử 40g |
| Trân châu 20g | Băng phiến 10g |
| Xạ hương 10g |
Cách dùng: Tán bột, luyện mật làm hoàn, mỗi viên 4g.
Người lớn mà bệnh nặng người khỏe thì ngày uống hai lần, nặng hơn thì 3 lần; trẻ nhỏ uống nửa hoàn, chưa tỉnh thì uống nửa hoàn nữa
Tác dụng: Thanh nhiệt, giải độc, khu đờm, khai khiếu.
Chủ trị: Trị sốt cao, hôn mê, co giật (Nhiệt nhập tâm bào), nói sảng, lưỡi đỏ sẫm, mạch Sác hoặc trẻ em sốt cao, co giật.
2. Phân tích bài thuốc – Ứng dụng lâm sàng
Phân tích bài thuốc
Ngưu hoàng thanh tâm giải độc, hóa đờm, khai khiếu; Tê giác thanh Tâm, lương huyết, giải độc; Xạ hương khai khiếu, an thần là chủ dược; Hoàng cầm, Hoàng liên, Chi tử tả Tâm hỏa, thanh nhiệt độc; Hùng hoàng cùng với Ngưu hoàng khu đờm giải độc; Uất kim, Băng phiến phương hương hóa trọc, thông khiếu khai bế; Chu sa, Trân châu trấn kinh an thần. Các vị thuốc hợp lại thành bài thuốc có tác dụng thanh nhiệt giải độc, khu đờm, khai khiếu, trấn kinh, an thần.
Ứng dụng lâm sàng
Đây là một bài thuốc chủ yếu để thanh nhiệt, khai khiếu, khu đờm, đối với những bệnh nhiễm độc nặng, sốt cao, hôn mê, co giật, như viêm màng não, viêm não, lỵ nhiệt độc, viêm phổi nhiễm độc đùng có tác dụng tốt. Trường hợp có hội chứng nhiệt nhập tâm bào, sốt cao, hôn mê, co giật, thêm hội chứng Dương minh phủ chứng (táo bón, bụng đầy trướng), có thể dùng bài này thêm với bột Đại hoàng 12g, chia 2 lần uống, gọi là bài ‘Ngưu hoàng thừa khí thang’.
3. Nghiên cứu lâm sàng An cung ngưu hoàng hoàn
+ Trị viêm màng não B : Khi có hôn mê thì dùng bài này làm chính. Uống liên tục 3-4 ngày, phối hợp với châm cứu, trị 83 ca, khỏi 68, có di chứng 2 ca, chết 13 ca (Phúc Kiến trung y dược tạp chí 2, 1957).
Dùng bài này kết hợp với thuốc thang, trị 16 ca trề nhỏ bị viêm não B. Kết quả: Trung bình uống 2.6 ngày (Tân y dược thông báo).
+ Trị trúng độc hôn mê, nhiễm độc gây sốt cao hôn mê gan, viêm não gây hôn mê, viêm nhiễm gây sốt cao, trị 75 ca. Kết quả: hết sốt 43 ca (Trung Hoa y học tạp chí 9, 1974).
+ Trị chấn thương sọ não: Trị 104 ca, khỏi 76% (so với tổ đối chiếu chỉ đạt 41%) (Trung tây y dược tạp chí 12, 1989).
+ Trị viêm gan vàng da: Dùng bài này thêm Kim ngân hoa, Liên kiều, Sinh đại hoàng, Đại phúc bì, nấu uống thay nước chè. Kết quả: Sau 3 tuần chức năng gan trở lại bình thường, hết vàng da, các triệu chứng cơ bản đã hết (Giang Tây trung y dược 6, 1986).
4. Trích dẫn y văn
Xét bài này là theo bài ‘Ngưu hoàng thanh tâm hoàn’ của Vạn Mật Trai, gia vị mà thành. Để thanh nhiệt giải độc thêm Tê giác, để trấn tâm an thần thêm Trân châu, Xạ hương, Băng phiến, đồng thời thêm Hùng hoàng để hoá nhiệt giải độc. Thông qua sự biến hoá như thế, so vói nguyên bài của Vạn Thị thì thuốc nhiều mà sức mạnh hơn. Nhất là về phương diện phương hương hóa trọc, khai khiếu thì càng nổi bật. Đối với những bệnh nặng, nhiệt bế, tính thẩn hôn mê thì dùng bài thuốc này (Thượng Hải phương tễ học)
Xem thêm: