Bài thuốc Chỉ thực tiêu bĩ hoàn – Xuất xứ Lan thất bí tàng – Tác dụng Tiêu bĩ trừ mãn, kiện Tỳ hoà Vị
Mục Lục
1. Thành phần bài thuốc – Tác dụng chủ trị
| Bạch truật (thổ sao) 8-12g | Đảng sâm 8-12g |
| Chích Chí thực 8-12g | Bạch linh 8-12g |
| Hậu phác 8-12g | Hoàng liên (sao nước gừng) 8-12g |
| Mạch nha khúc 6-8g | Bán hạ khúc 6-8g |
| Can khương 4g | Chích thảo 4-8g |
Cách dùng: Tán bột, làm hoàn nhỏ, mỗi lần uống 8-12g với nước sôi nguội, lúc bụng đói. Có thể dùng dưới dạng thuốc thang sắc uống lượng phù hợp
Tác dụng: Tiêu bĩ mãn, kiện Tỳ hòa Vị.
Chủ trị: Trị vùng thượng vị đầy trướng ăn không tiêu, đại tiện không thông, đạ dày viêm, dạ dày sa, làm mạnh vị.
2. Phân tích bài thuốc – Ứng dụng lâm sàng
Phân tích bài thuốc
Chỉ thực dùng liều cao để tiêu mãn, tán kết là chủ được; Hậu phác, Bán hạ khúc, Mạch nha khúc hành khí, trừ mãn, hoá thấp, tiêu đờm; Can khương, Sinh khương, Hoàng liên điều hoà hàn nhiệt giao kết. Các vị Sâm, Linh, Truật, Thảo là bài thuốc bổ khí, cùng các vị hành khí tán kết cùng dùng làm cho bài thuốc vừa có tác dụng bổ khí kiện tỳ, vừa có tác dụng tán kết tiêu bỉ mãn.
Ứng dụng lâm sàng
Trường hợp đau đầy vùng thượng vị, kèm nôn, triệu chứng thiên về hư hàn, bỏ Hoàng liên, thêm Ngô thù du để ôn trung tán hàn.
Bài này có thể dùng để trị bệnh viêm Phế quản mạn tính, khó thở, nhiều đờm, ngực đầy tức, chán ăn, tinh thần mệt mỏi, có thể bỏ Hoàng liên, thêm Trần bì, Sa nhân để kiện tỳ, trừ đờm. Nếu có trùng tích, thêm Sử quân tử, Phỉ tử, Bỉnh lang, Bách bộ để trục trùng.
3. Nghiên cứu lâm sàng Chỉ thực tiêu bĩ hoàn
+ Trị ngực đau (hung tý): Dùng bài này thêm Đan sâm, Đào nhân, Hồng hoa, Hương phụ. Trị người bệnh vùng ngực bụng đầy tức, lo sợ không yên, trước ngực đau, lúc đau lúc không, lưỡi tím, rêu lưỡi trắng nhờn, mạch Trầm Sáp, không lực. Kết quả: Uống 3 thang, bệnh chuyển biến nhiều. Khám lại, dùng bài này hợp với ‘Qua lâu cửu bạch thang’, uống 3 thang, khỏi bệnh (Cát Lâm trung y dược 6, 1987).
+ Trị hông sườn đau: Dùng bài này thêm Xuyên luyện tử, Sài hồ, Nhân trần, Bạch mao căn, điều trị chứng Tỳ hư Can vượng, khí cơ uẩn trệ. Kết quả: uống 3 thang, ăn uống khá hơn; uống tiếp 10 thang, khỏi bệnh. Theo dõi nửa năm không thấy tái phát (Cát Lâm trung y dược 6, 1987).
+ Trị cổ trướng: Dùng bài này thêm Bách bộ, Liên kiều, Thanh bì, Đại phúc bì, trị người bệnh bị lao màng bụng, đã uống thuốc chống lao mà không bớt. Kết quả: Uống 3 thang, bụng bớt sưng, hết nôn mửa, ăn uống khá hơn; Uống tiếp 5 thang, khỏi bệnh (Cát Lâm trung y dược 6, 1987)
L/y Hoàng Duy Tân
Xem thêm: