Kinh túc thái dương Bàng quang [Bladder Meridian (BL)]

Kinh Túc Thái Dương Bàng Quang là một trong mười hai kinh mạch chính, thường gọi tắt là Kinh Bàng Quang.

Khi kinh này bị rối loạn hoặc mắc bệnh, các biểu hiện thường gặp gồm có: đau đỉnh đầu, đau mắt, vàng mắt, chảy nước mắt, chảy máu mũi, bệnh trĩ, chứng điên cuồng, cùng với đau ở vùng cổ, lưng, thắt lưng, xương cùng, mặt sau đùi, khoeo chân, bắp chân và bàn chân. Ngoài ra, còn có thể xuất hiện tình trạng ngón chân út không cử động được.

1. Tổng quan & Quan hệ Tạng Phủ

Đặc điểm chung

Mối quan hệ với các Tạng/Phủ khác

2. Đường đi và Phân nhánh

2.1 Kinh Chính

• Khởi đầu: Góc trong mắt (huyệt Tình Minh), lên trán, thẳng lên đỉnh đầu giao hội với Đốc Mạch ở huyệt Bách Hội.
• Đầu mặt & Lưng: Phân nhánh vào não, đi tiếp ra sau gáy. Từ gáy phân ra hai nhánh:
  • Nhánh 1 (trong): Đi dọc theo cột sống (cách 1,5 thốn) đến thắt lưng, vào Thận và Bàng Quang. Chạy xuống vùng mông đến giữa nhượng chân.
  • Nhánh 2 (ngoài): Đi kèm hai bên cột sống (cách 3 thốn), thẳng qua mông đến mấu chuyển lớn, theo mặt sau đùi xuống hợp với đường kinh trước ở giữa nhượng chân.
• Chân & Kết thúc: Từ nhượng chân đi tiếp xuống mặt sau cẳng chân, qua gót chân, đến sau mắt cá ngoài, dọc theo bờ ngoài bàn chân đến đầu ngón chân út để tiếp nối với kinh Túc Thiếu Âm Thận.

2.2 Kinh Biệt

Khởi từ nhượng chân, đi lên phía sau đùi đến mông, tới xương cùng thì đi theo giang môn, lặn sâu vào trong để đến Bàng Quang rồi tán vào Thận. Từ Thận theo mép bên của cột sống lên đến cổ gáy gặp Kinh chính ở huyệt Thiên Trụ.

2.3 Lạc Dọc

Từ huyệt Lạc – Phi Dương, theo đường đi của Kinh chính lên gáy, vòng lên đầu đến huyệt Tình Minh rồi tán vào miệng.

2.4 Lạc Ngang

Khởi từ huyệt Lạc – Phi Dương vòng theo phần mặt sau cẳng chân, đổ vào Kinh chính Túc Thiếu Âm Thận ở huyệt Nguyên – Thái Khê.

2.5 Kinh Cân

• Khởi đầu: Góc ngoài móng ngón chân út, lên đến mắt cá ngoài, đi chếch lên phía ngoài đầu gối, rồi vòng xuống dọc theo mặt ngoài cẳng chân đến gót chân.
• Thân: Từ gót chân đi trở lên theo mặt sau cẳng chân đến hốc nhượng chân. Từ đây lên mông, và đi lên song song cạnh cột sống lưng, đến cổ gáy.
• Đầu mặt & Kết thúc: Nhánh chính thẳng tới vùng chẩm xương vòng lên sọ, xuống mặt, tới huyệt Tứ Bạch (Vị), kết ở mũi và phân thành mạng lưới ở mí mắt trên.
• Nhánh phụ: Tách ra từ mỏm bên trước vai, vào ngực, đến hõm xương đòn, lên trên tới trước cơ chũm. Một nhánh khác từ hõm xương đòn đi chếch lên góc hàm dưới và phân thành nhiều nhánh nhỏ quanh cơ gò má dưới mắt.

《Linh Khu · Kinh Mạch》 ghi chép:

“Kinh Bàng Quang thuộc Túc Thái Dương bắt đầu từ góc trong của mắt, đi lên trán, giao nhau ở đỉnh đầu. Một nhánh từ đỉnh đầu đi tới góc trên của tai; nhánh chính từ đỉnh đầu đi vào liên hệ với não, rồi trở ra chia ra xuống cổ gáy, dọc theo bờ trong của vai lưng, men theo hai bên cột sống đến vùng thắt lưng, đi vào dọc theo cơ lưng, liên hệ với thận, thuộc về bàng quang. Một nhánh khác từ vai lưng hai bên tách xuống xuyên qua xương bả vai, dọc hai bên cột sống, qua khớp hông, men theo mặt sau đùi, hợp lại ở giữa khoeo chân, rồi tiếp tục đi xuống xuyên qua bắp chân, ra phía sau mắt cá ngoài, men theo xương bàn chân thứ năm đến đầu ngoài ngón chân út.”

3. Triệu chứng Rối loạn Kinh Bàng Quang

3.1 Triệu chứng Phủ Bệnh và Biện Chứng

3.2 Triệu chứng theo Kinh Lạc

4. Điều trị Kinh Bàng Quang

4.1 Phương pháp theo Lý luận Ngũ Hành & Phép Châm Cứu

4.2 Phối huyệt chi tiết (Huyệt Nguyên – Lạc và Huyệt Hội)