Tổng hợp bệnh án chữa tăng huyết áp

Tăng huyết áp là tình trạng tăng liên tục của huyết áp tâm thu lúc nghỉ (≥ 140 mmHg) hoặc huyết áp tâm trương lúc nghỉ (≥ 90 mm Hg), hoặc cả hai. Phổ biến nhất là tăng huyết áp vô căn. Dưới đây là bệnh án chữa tăng huyết áp theo Đông y

Tăng huyết áp 1

Biện chứng đông y: Thận âm khuy tổn, thủy chẳng chứa mộc. Can dương quấy phá thanh không.

Cách trị: Tư thủy hàm mộc, tiềm dương tức phong. Đơn thuốc: Gia vị ích âm tiềm dương thang.

Công thức: 

Sắc uống mỗi ngày 1 thang. Người thận âm suy khuyết nhiều thì có thể thêm Thục địa, Nữ trinh tử, Qui giao; người huyết áp liên tục không hạ thì có thể châm chước mà thêm Tang ký sinh, Hạ khô thảo, Sinh đỗ trọng.

Tăng huyết áp 2

Biện chứng đông y: Âm hư dương cang

Cách trị: Dục âm tiềm dương.

Đơn thuốc: Trấn can tức phong thang gia giảm.

Công thức: 

Sắc uống, mỗi ngày 1 thang. Hiệu quả lâm sàng: Đã dùng bài “Trấn can Tức phong thang gia giảm”, căn cứ triệu chứng mà thêm bớt, theo dõi điều trị 39 ca tăng huyết áp kiểu âm hư dương cang, tỉ lệ công hiệu đạt 94,9% hạ huyết áp. Đối với các triệu chứng chủ yếu của bệnh tăng huyết áp như đau đầu, váng đầu, căng đầu tim hồi hộp, mất ngủ, mất sức, tê tay chân đều có cải thiện rõ ràng. Điện tâm đồ cũng có tiến bộ.

Tăng huyết áp 3

Biện chứng đông y: Can thận âm hư.

Cách trị: Tư bổ can thận, giáng áp tức phong.

Đơn thuốc: Thất tử thang.  

Công thức: 

Sắc uống mỗi ngày 1 thang.

Hiệu quả lâm sàng:

Dư XX, nữ, 51 tuổi, bị bệnh tăng huyết áp đã hơn 5 năm, thường thường huyết áp vẫn duy trì ở 210/100mmHg ~ 180/100mmHg. Thường váng đầu, đau đầu, tính nết cáu gắt, mất ngủ hay mơ, lưng gối đau nhuyễn, tay chân tê, sắc mặt đỏ hồng, ngũ tâm phiền nhiệt, lưỡi đỏ, rêu vàng mỏng, mạch huyền tế sác. Đã từng dùng nhiều thứ thuốc tây hạ huyết áp nhưng hiệu quả không phải là lý tưởng, nên xin điều trị bằng thuốc đông. Đây là chứng can thận âm hư, cho uống “Thất tử thang” thêm Câu đằng, Bạch thược, Tang ký sinh, uống được 6 tháng thì các triệu chứng đã chuyển biến tốt rõ rệt, huyết áp có giảm một ít: 175/95mmHg. Thuốc đã kiến hiệu, cho uống 15 thang nữa, sau khi uống thì các triệu chứng về cơ bản đã hết, huyết áp ổn định ở 150/90 ~ 140/85mmHg, bài trên lại gia giảm, uống thêm một tháng để củng cố. Ngừng thuốc rồi hỏi lại sau hơn một năm chưa thấy huyết áp tăng lai.

Bàn luận:

Trong đơn có các loại hạt thuốc tính chất như nhuận, tính bình hoà, trong đó Thỏ ty tử, Tang thầm tử, Sa uyển tử, Kim anh tử bổ dương của can thận. Quyết minh tử thanh can nhiệt, hợp lại thành bài thuốc bình, bổ can thận tức phong. Có thông tin cho biết: Quyết minh tử có tác dụng hạ huyết áp, Kim anh tử có tác dụng giảm cholesterol huyết, Câu kỷ tử có tác dụng bớt các lipid đọng ở tế bào gan. Các loại hạt thuốc này còn là nguồn vitamin phong phú.

Tăng huyết áp 4

Biện chứng đông y: Can thận âm hư, can dương cang lên, tim mất sự nuôi dưỡng.

Cách trị: Tư âm, bình can, an thần. 

Đơn thuốc: Giáng áp hợp tễ.

Công thức: 

Thêm 300ml nước, sắc còn 150ml, ngày chia uống làm 3 lần, mỗi tuần lễ uống 3-5 thang, mỗi tháng là một đợt điều trị.

Hiệu quả lâm sàng:

Theo dõi điều trị 50 ca bệnh tăng huyết áp, kết quả hạ huyết áp như sau: Công hiệu rõ rệt 32 ca (có 13 ca giai đoạn I, 17 ca giai đoạn II, 2 ca giai đoạn III) chiếm 64%; có công hiệu 15ca (1 ca giai đoạn I, 12ca giai đoạn II, 2 ca giai đoạn III) chiếm 30%; không công hiệu 3 ca (1 ca giai đoạn II, 2 ca giai đoạn III) chiếm 6%. Tỉ lệ có công hiệu toàn bộ 94%. Tỉ lệ kết quả đối với các triệu chứng là: có công hiệu rõ rệt 25ca chiếm 50%, có công hiệu 20 ca chiếm 40%, về cơ bản không công hiệu 5 ca chiếm 10%.

Bàn luận:

Thực tiễn lâm sàng cho thấy, đối với bệnh tăng huyết áp ở giai đoạn I và giai đoạn II thì “Giáng áp hợp tế” có hiệu lực tương đối tốt, ổn định kéo dài. Đối với tăng huyết áp giai đoạn III cũng có tác dụng nhất định nhưng nhìn chung không có tác dụng tốt như hai giai đoạn I,II.

Bệnh án phụ

Bệnh án Huyết áp thấp 

Biện chứng đông y: Khí âm đều hư. Cách trị: Ích khí dưỡng âm.

Đơn thuốc: Gia vị phù chính thăng áp thang. 

Công thức: 

Sắc uống, mỗi ngày một thang.

Hiệu quả lâm sàng: Nguy XX, nữ, 49 tuổi, thường thể tạng huyết áp thấp, nói chung vẫn giữ trong khoảng 100-90/60-50 mmHg. Mệt nhọc hoặc trèo lên cao, hoạt động mạnh thì thấy đầu váng, tim hoảng loạn, thở dốc. Một tháng nay, bệnh càng nặng thêm, hai lần ngất. Ngày 13-8-1979 sơ chẩn khám: nói chung tình trạng khá, thân thể gầy gò, sắc mặt vàng võ, tim đập 94 lần/phút, nhịp đều, lưỡi nhạt, đầu lưỡi đỏ, rêu bình thường, mạch tế nhược, huyết áp 86/56mmHg. Cho dùng “Gia vị phù chính thăng áp thang”, uống được ba thang thì các chứng đỡ rõ rệt.

Nguồn: Thiên gia diệu phương

Xem thêm:

• Tổng hợp bệnh án hen phế quản
• Bệnh án chữa tim rung nhĩ
• Bệnh án Tăng huyết áp nguyên phát (huyễn vựng)