Vị trí huyệt Thần Môn – Theo YHCT, Tâm tàng Thần, huyệt này là huyệt Nguyên, nơi kinh khí mạnh nhất của Tâm, châm huyệt này anh hưởng (coi như cửa – môn) đến Tâm và Thần, vì vậy gọi là Thần Môn
Mục Lục
1. Đại cương
Tên Huyệt: Theo YHCT, Tâm tàng Thần, huyệt này là huyệt Nguyên, nơi kinh khí mạnh nhất của Tâm, châm huyệt này anh hưởng (coi như cửa – môn) đến Tâm và Thần, vì vậy gọi là Thần Môn (Trung Y Cương Mục).
Xuất Xứ: Giáp Ất Kinh.
Tên Khác: Duệ Trung, Đoài Lệ, Đoài Xung, Trung Đô.
Đặc Tính:
+ Huyệt thứ 7 của kinh Tâm.
+ Huyệt Du, Huyệt Nguyên, thuộc hành Thổ.
+ Huyệt Tả của Kinh chính Tâm.
+ Huyệt đặc biệt, châm khi nhiệt tà vào kinh Tâm gây chứng khó chịu vùng tim, cơ thể run, sốt.
+ Một trong những huyệt trị ngất như chết (Thi quyết) do rối loạn kinh Biệt Phế, Thận, Tâm, Vị.
2. Vị trí huyệt Thần Môn
Xưa: Chỗ hõm đầu xương đậu sau bàn tay.
Nay: Duỗi ngửa bàn tay để lộ rõ khe gân., huyệt ở phía xương trụ, nằm trên lằn chỉ cổ tay, nơi chỗ lõm sát bờ ngoài gân cơ trụ trước và góc ngoài bờ trên xương trụ.
Giải Phẫu : Dưới da là gân cơ trụ trước, xương đậu và xương tháp. Thần kinh vận động cơ là nhánh của dây thần kinh trụ.
Da vùng huyệt chi phối bởi tiết đoạn thần kinh D1.
3. Tác dụng chủ trị và phối hợp huyệt
Tác Dụng: Thanh Tâm nhiệt, an thần, thanh hỏa, lương vinh, điều khí nghịch.
Chủ trị: Trị hay mơ, mất ngủ, hồi hộp, động kinh, Hysteria, hay quên.
Phối Huyệt:
- Phối Thiếu Hải (Tm.3) trị tay co rút (Thiên Kim Phương).
- Phối Dương Cốc (Ttr.5) trị cuồng, hay cười (Thiên Kim Phương).(+Thượng Quản)
- Phối Quan Môn (Vi.22) + Trung Phủ (P.1) trị bệnh về tiêu tiểu (Thiên Kim Phương).
- Phối Lãi Câu (C.5) + Cự Khuyết (Nh.14) trị hồi hộp, lo sợ, hụt hơi (Tư Sinh Kinh).
- Phối Bá Hội (Đc.20) + Nội Quan (Tb.6) trị lo sợ, thần sắc tâm tư không yên (Châm Cứu Đại Toàn).
- Phối Dương Lăng Tuyền (Đ.34) + Nhiên Cốc (Th.2) + Nội Quan (Tb.6) + Thiếu Xung (Tm.8) trị tim đau, hồi hộp (Châm Cứu Tập Thành).
- Phối Chí Dương (Đc.10) + Công Tôn (Ty.4) + Đởm Du (Bq.19) + Tiểu Trường Du (Bq.27) + Uyển Cốt (Ttr.4) + Ủy Trung (Bq.40) trị tửu đản, toàn thân và mắt đều vàng, Tâm thống, mặt đỏ vằn, tiểu không thông (Châm Cứu Tập Thành).
- Phối Dũng Tuyền (Th.1) + Tâm Du (Bq.15) Thiếu Thương (P.11) + trị si ngốc (Châm Cứu Đại Thành).
- Phối Nội Quan (Tb.6) + Tâm Du (Bq.15) trị hồi hộp (Châm Cứu Đại Thành).
- Phối Trung Phủ (P.1) trị tiểu nhiều (Phổ Tế Phương).
- Phối Cao Hoang (Bq.43) + Dịch Môn (Ttu.2) + Giải Khê (Vi.41) + Nội Quan (Tb.6) trị hồi hộp, hay quên, mất ngủ (Thần Cứu Kinh Luân).
- Phối Nội Quan, Nhân Trung trị ý bệnh
- Phối Ẩn Bạch (Ty.1) + Đại Lăng (Tb.7) + Thái Khê (Th.3) trị thổ huyết, tiêu ra máu (Nho Môn Sự Thân).
- Phối Nội Quan (Tb.6) + Tam Âm Giao (Ty.6) trị thần kinh suy nhược, mất ngủ (Châm Cứu Học Thượng Hải).
- Phối Tâm Du (Bq.15) + Nội Quan (Tb.6) + Dương Lăng Tuyền (Đ.34) [thấu Âm Lăng Tuyền – Ty.9] trị nhịp tim không đều (Châm Cứu Học Thượng Hải).
- Phối Trung Quản (Nh.12) + Khí Hải (Nh.6) + Túc Tam Lý (Vi.36) trị khí hư, lo sợ (Trung Hoa Châm Cứu Học).
- Phối Phong Long (Vi.40) + Tâm Du (Bq.15) + Trung Quản (Nh.12) + Vị Du (Bq.19) [đều tả], trị mất ngủ (Trung Hoa Châm Cứu Học).
- Phối Tam Âm Giao (Ty.6) trị mất ngủ (Tứ Bản Giáo Tài Châm Cứu Học).
- Phối Đại Lăng Ngư Tế trị thấp tim buồn sợ, them Nội Quan trị mất ngủ bứt rứt trong tim, hay quên.
Châm Cứu: Châm thẳng, hơi chếch qua phía xương trụ (ngón út), sâu 0,3 – 0,5 thốn. Cứu 1 – 3 tráng, Ôn cứu 3 – 5 phút.
Tham Khảo: Thiên ‘Thích Ngược’ ghi : “ Bệnh ngược phát từ Tâm, làm cho Tâm phiền , chỉ muốn uống nước mát, mà hàn nhiều, nhiệt ít… Nên thích thủ Thiếu âm [huyệt Thần Môn] (TVấn 36, 8).
Xem thêm: