Giãn phế nang là tình trạng tổn thương căng giãn thường xuyên và phá hủy không hồi phục ở thành của các khoang chứa khí dưới tiểu phế quản tận. Dưới đây là 2 bệnh án chữa giãn phế nang bằng Đông y
Khí thũng phổi (giãn phế nang) 1
Biện chứng đông y: Đờm rãi úng thịnh.
Cách trị: Phù chính khu tà, chữa cả gốc lẫn ngọn.
Đơn thuốc: Tam tử dưỡng thân thang gia vị.
Công thức:
| Tô tử 10g | Bạch giới tử 10g |
| Lai phục tử 10g | Sinh sơn dược 60g |
| Nguyên sâm 30g |
Sắc uống, mỗi ngày 1 thang.
Hiệu quả lâm sàng:
Đã sử dụng “Tam tử dưỡng thân thang gia vị” điều trị nhiều ca giãn phế nang ho xuyên có kết quả tốt. Nói chung sau khi uống 1-3 thang đã thấy hiệu quả, đến 10 thang thì khỏi hẳn trên lâm sàng. Cao XX, nam, 67 tuổi, xã viên. Tháng 3-1977 vì khó thở nặng nên xin điều trị. Bệnh nhân ho xuyễn đã 8 năm, thường vẫn dùng aminophylin v.v… Triệu chứng hiện nay; ho hen, khó thở, rất nhiều đờm dính, lẫn bọt, ngực đầy đau tức lại còn váng đầu, mệt nhọc, buồn bực, miệng khô khát uống không nhiều, lưỡi đỏ mà ít dãi, mạch tế sác. Chiếu X quang vùng ngực thấy khí thũng phổi (giãn phế nang). Bệnh chứng thuộc về đờm nhiệt ẩn náu lâu ngày, phế âm tổn hại, âm hư ắt sinh nội nhiệt, nhiệt quá ắt cô dịch thành đờm, đờm làm tắc đường, khí phải ngược lên và sinh xuyễn. Đó là chứng khí hư mà tà khí thực, hư thực lẫn lộn, phép trị phải phù chính khu tà, chữa cả gốc lẫn ngọn. Dùng bài “Tam tử dưỡng thân thang gia vị”. Uống được 3 thang thì các chứng giảm nhiều, ho xuyên chuyển biến rất tốt. Uống tiếp 3 thang, mọi chứng đều hết, chứng ho lâu năm cũng khỏi. Ba năm sau hỏi lại chưa thấy tái phát.
Bàn luận:
“Tam tử dưỡng thân thang gia vị” chữa rất tốt các bệnh người già ho hen khí nghịch. Đờm nhiều, ngực như tắc lại, đờm nhiều ắt khí trệ, khí uất ắt sinh hỏa, vì vậy dùng Tô tử để giáng khí hành đàm, Bạch giới tử thông cách trừ đàm, Lai phục tử tiêu thực hóa đờm, làm cho khí thuận đàm tiêu nên hết ho. Dùng bài này để trị cái thực ở ngọn. Sơn dược sắc trắng nên vào phế vị ngọt đi vào tỳ, làm đậm dịch mà ích thận, cho nên có thể bổ phế bổ thận và bổ tỳ vị. Tính năng nó có thể tư âm lại có thể lợi thấp, có thể hoạt nhuận lại có thể thu sáp. Nó có tác dụng rất tốt, uống làm hết ho, hết suyễn, tính rất hòa bình. Nguyên sâm sắc đen, vị ngọt hơi đắng, tính lương nhiều dịch, khí mỏng vị lại dây, vừa nuôi âm dịch tốt vừa có thể giáng, ruột nó rỗng sắc trắng có thể vào phế để thanh táo nhiệt ở phế hết sức thích hợp để trị ho suyễn do phế nhiệt. Cho nên dùng hai vị này là trị cái gốc bị hư kèm thanh hư hỏa, hơn nữa cùng dùng Sơn được với Nguyên sâm thì tăng khả năng chỉ khái định suyễn. Trương Tích Thuần sớm đã nói: “Bài Tam tử hợp phương” có tác dụng phù chính khu tà, thực ra là bài thuốc có tác dụng tốt với chống đờm xuyên của người già… Bài Tam tử dưỡng thân thang này là phát xuất từ “Hàn thì y thông”.
Khí thũng phổi (giãn phế nang) 2
Biện chứng đông y: Thận không nạp khí, khí hư sinh ho suyễn.
Cách trị: Nạp thận, Bình xung, Định suyễn.
Đơn thuốc: Gia giảm Quế chi long mẫu thang.
Công thức:
| Long cốt 20g, (sắc trước) | Mẫu lệ 30g, (sắc trước) |
| Quế chi 2-5g | Đại giả thạch 30g, (sắc trước) |
| Bạch thược 10g | Đương qui 10g |
| Chích tô tử 10g (gói bằng vải để sắc) | Ngũ vị tử 5g |
| Trầm hương 3g (cho vào sau) | Mạch đông 10g |
| Thái tử sâm 15g |
Sắc uống, mỗi ngày 1 thang. Người bệnh mà lưỡi sác, họng khô, đờm lẫn huyết thì bỏ Quế chi thêm Thạch hộc, Bắc sa sâm; ho đờm thì thêm Khoản đông hoa, Bách bộ, Chích tử uyển; tự ra mồ hôi thì thêm Chích hoàng kỳ; rêu lưỡi bẩn thì thêm Nhị trần thang. Sau khi bệnh tình ổn định thì có thể thêm Sơn dược, Đông trùng hạ thảo để điều bổ thì càng hay.
Hiệu quả lâm sàng:
Lục XX, nam, 60 tuổi, sơ chân ngày 2-41979. Hàng ngày cứ về chiều ho thở gấp, khó yên, sợ lạnh, tim đập mạnh, đầu váng tức ngực, cảm thấy hư hỏa bốc lên, nửa đêm khó chịu vì khí trào lên dạ dày. Mạch hư huyền, lưỡi hồng nhạt, rìa lưỡi có hằn răng. Chiếu X quang thấy: Khí thũng phổi (giãn phế nang) viêm màng phổi trái, lao phổi thời kỳ hấp thu. Cho dùng “Gia giảm Quế chi long mẫu thang”. Sau khi uống 3 thang khám lại thấy bệnh nhân hết thở gấp, hết tức ngực, đã có thể nằm thắng, đỡ sợ lạnh, ban đêm không còn khí xung lên nữa, giấc ngủ cải thiện ăn nhiều hơn. Tiếp tục uống đơn trên thêm Hoàng kỳ, Sơn dược, Nam Bắc sa sâm, Phục linh, Dĩ mễ điều trị hơn 20 ngày, chữa khỏi trên lâm sàng.
Bàn luận: “Gia giảm quế chi long mẫu thang” dùng để chữa viêm phế quản mạn tính của người già, bệnh tim phổi, hen phế quản, hen suyễn do hysteria (ý bệnh) đều có tác dụng tương đối tốt.
Nguồn: Thiên gia diệu phương
Xem thêm: