Chứng Cơ mặt co giật

Cơ mặt co giật là chỉ triệu chứng mí mắt, khóe miệng và cơ má bị co giật; thông thường chỉ xuất hiện một bên. Nếu miệng mắt méo xệch lâu ngày không khỏi cũng có thể phát sinh chứng cơ mặt co giật.

1. Khái niệm Chứng Cơ mặt co giật

Cơ mặt co giật là chỉ triệu chứng mí mắt, khóe miệng và cơ má bị co giật; thông thường chỉ xuất hiện một bên. Nếu miệng mắt méo xệch lâu ngày không khỏi cũng có thể phát sinh chứng cơ mặt co giật. Nhưng triệu chứng lâm sàng có khác nhau. Nếu lấy miệng mắt méo xệch là chủ chứng thì có chuyên mục thảo luận riêng.

2. Phân biệt chứng hậu thường gặp

3. Phân tích các chứng

– Chứng do Can khí uất 

Do tùy giao động về tình chí mà phát. Đặc biệt là đối với người có sẵn bệnh về khóe miệng. 

Yếu điểm biện chứng là: Cơ mặt co giật, kèm theo chứng uất giận; không vui hoặc la khóc; tinh thần ngơ ngác; ít nói, đầu choáng tai ù. 

Pháp trị: hư Can lý khí, Phương trị: Tiêu giao tán gia vị. 

– Chứng do Can huyết bất túc 

Do Can huyết bất túc không nuôi dưỡng gân gây nên.

Yếu điểm biện chứng là: Co mặt co giật kèm đầu choáng mắt hoa; khi phát bệnh thì cơ mặt co giật nhẹ; mạch tế, lưỡi nhợt. 

Pháp trị: Dưỡng huyết làm dịu cơn căng gấp, Phương trị: Gia vị Thược dược cam thảo thang.

Can khí ức uất lâu ngày tất sẽ hao Can huyết, Can huyết bất túc lại có thể Can khí không điều hòa mà uất. Cho nên chứng trạng hai loại này có thể thường xuất hiện lẫn lộn. 

– Chứng do phong tà ngăn trở đường lạc:

Là do ngoại phong hàn ở xâm phạm ngăn trở kinh Dương minh gây nên.

Yếu điểm biện chứng là: Khi phát thì ngoài co giật cơ mặt còn kiêm các chứng đau đầu, mũi tắc, sợ phong hàn, cơ mặt bên bị bệnh tê, mạch Phù … Pháp trị: Sơ tán phong hàn kèm thuốc giải Kính, Pháp trị: Cúc hoa trà điều tán. 

– Chứng do Can phong nội động:

Do Can khí rất vượng lên trên hóa phong, khuấy động lạc mạch

Yếu điểm biện chứng là: Cơ mặt co giật kém chứng đầu choáng mắt hoa,  đầu đau, bệnh thường xảy ra sau khi giận dữ; cơ mặt co giật kịch liệt, mạch huyền tế có lực. 

Pháp trị: Bình Can dep phong, Pháp trị: Linh giác câu đằng thang hoặc Thiên ma câu đằng ẩm.

– Chứng do phong đàm ngăn trở:

Gặp ở bệnh nhân miệng mắt méo xệch hoặc phong đàm choáng váng lâu ngày không khỏi. Vì bệnh lâu thì khí hư, phong đàm lâu thì quấy phá kinh lạc. Phong và đàm chống chọi nhau, lạc mạch mất đi sự co thắt nên xuất hiện cơ mặt co giật. 

Yếu điểm biện chứng là: thường là di chứng của chứng miệng mắt méo xệch, hoặc sau khi bị phong đàm huyễn vậng. Vùng mặt phù nhẹ, cảm giác như kiến bò. Kiểm chứng choáng váng ho ra đờm; miệng khô không muốn uống; yếu sức; lưỡi phì đại, rêu nhuận nhớt, mạch huyền hoạt.

Pháp trị: Bổ khí trừ đờm dẹp phong, Phương trị: Thiên dận thang hợp với Lục quân tử thang gia Nam tinh. 

Chứng Cơ mặt co giật phần nhiều liên quan tới nhân tố tình chí. Nữ gặp nhiều hơn nam. Tìm hiểu đường đi của kinh lạc thì thấy kinh mạch của 6 kinh dương đều hội ở mặt, nên mới có thuyết “Mặt là nơi hội của các kinh dương” (Tạp bệnh nguyên lưu tê chúc). Lâm sàng quan sát bộ vị co giật mà chọn dùng các vị thuốc quy kinh để điều trị, hiệu quả rất nhanh.

4. Bảng tóm tắt chứng

Mai Đức Tây

Chẩn đoán phân biệt chứng trạng trong Đông y

Xem thêm: 

• Chứng hay ưu tư lo nghĩ trong Đông y
• Chứng phù ở mặt
• Chứng khái thấu (ho đàm) trong Đông y