Bài thuốc Linh giác câu đằng thang – Xuất xứ: Thông tục Thương hàn luận – Công dụng : Lương Can tức phong, tăng dịch thư cân, chủ trị: Chứng nhiệt thịnh gây động phong.
Mục Lục
1. Thành phần bài thuốc – Tác dụng chủ trị
| Linh dương giác (sắc trước) (quần) 2g | Câu đằng (thần) 12g |
| Tang diệp (thần) 8-12g | Cúc hoa (thần) 8-12g |
| Sinh địa (tá) 12-20g | Trúc nhự (tá) 12-20g |
| Bạch thược (tá) 8-12g | Phục thần (tá) 8-12g |
| Xuyên bối mẫu (tá) 8-16g | Cam thảo (sứ) 3-4g |
Cách dùng: Sắc uống.
Tác dụng: Bình Can tức phong, thanh nhiệt chỉ kính.
Chủ trị: Trị Can kinh nhiệt thịnh, nhiệt cực sinh phong, sốt cao, phiền táo, tay chân co rút, thậm chí có thể bị kinh quyết (hôn mê, chân tay lạnh ngắt), lưỡi đỏ mà khô, mạch Huyền, Sác.
Kiêng kỵ: Không có can nhiệt không dùng
2. Phân tích bài thuốc – Ứng dụng lâm sàng
Phân tích bài thuốc
Linh dương giác, Câu đằng thanh nhiệt lương Can, tức phong chỉ kinh, là chủ dược; Tang diệp, Cúc hoa thêm tác dụng thanh nhiệt tức phong; Bạch thược, Sinh địa, Cam thảo dưỡng âm tăng dịch để bình Can; Bối mẫu, Trúc nhự để thanh nhiệt hóa đờm (vì nhiệt đốt tân dịch sinh đờm); Phục thần định tâm an thần; Cam thao điều hòa các vị thuốc.
Ứng dụng lâm sàng
Bài Linh giác câu đằng thang trên lâm sàng dùng trị các chứng bệnh viêm nhiễm sốt cao, chân tay co giật hoặc chứng sản giật.
+ Trường hợp sốt cao kinh giật hôn mê phối hợp với các bài ‘Tử tuyết đơn’, ‘An cung ngưu hoàng hoàn’, ‘Chí bảo đơn’, để thanh nhiệt khai khiếu.
+ Trường hợp sốt cao tổn thương tân dịch hoặc bệnh nhân vốn Can âm bất túc đều thuộc chứng âm hư dương thịnh, thêm các vị tư âm tăng dịch như Huyền sâm, Mạch môn, Thạch hộc, A giao…
+ Trường hợp huyết áp cao, đau đầu, hoa mắt thuộc chứng âm hư dương thịnh, thêm Hoài ngưu tất, Bạch tật lê.
Lâm sàng hiện nay
+ Trị sốt cao co giật, hôn mê: Dùng bài này thêm Thạch quyết minh hoặc Trân châu mẫu, kết quả tốt (Chiết Giang trung y tạp chí 2, 1980).
+ Trị huyết áp cao: Do Can nhiệt sinh phong gây nên chóng mặt, phiền táo, huyết áp cao, dùng bài này trị có kết quả (Thiên Tân y dược 2, 1978).
+ Trị viêm não B dịch tễ: Dùng bài này hợp với bài ‘Tê giác địa hoàng thang’, trị 8 ca, hoàn toàn khỏi (Quảng Đông trung y 10, 1958).
3. Trích dẫn y văn
Chứng của bài này là tà nhiệt truyền vào quyết âm, dương nhiệt cang thịnh, nhiệt cực động phong gây nên. Bệnh tình này thuộc nhiệt, thuộc thực, cho nên trong bài dùng các vị thanh can tức phong, trấn kỉnh; vì hỏa vượng sinh phong, đốt hao âm dịch, cho nên phối hợp với ít vị chua, ngọt, để hóa âm, tư âm, nhu nhuận để thêm tân dịch, thư cân. uống bài này có thể làm cho hỏa tắt, tức phong, âm dương hòa bình.
Nếu thần chí hôn mê, nhiệt tà bế lại ở trong thì nên phối hợp với Tử tuyết đan’ để cho mát mà khai thông đi. Còn nếu nhiệt tà lưu trệ, nung đốt chôn âm đến nỗi hư phong dấy động bên trong, gân mạch co rút, tay chân máy động thì nên lấy dưỡng huyết tư âm, nhuận táo, tức phong làm chủ (Thượng Hải phương tễ học).
Nguồn: L/y Hoàng Duy Tân
Xem thêm: