Bài thuốc Mẫu lệ tán – Xuất xứ hòa tễ cục phương – Tác dụng liễm âm chí hãn, ích khí cố biểu.
Mục Lục
1. Thành phần bài thuốc – Tác dụng chủ trị
| Mẫu lệ nướng (quân) 20-40g | Hoàng kỳ (thần) 20-40g |
| Ma hoàng căn (tá) 12-20g | Phù tiểu mạch (tá) 12-20g |
Cách dùng: Tán bột, mỗi lần dùng 12g, thêm 100 hạt Phù tiểu mạch, sắc với 1,5 chén nước còn 1 chén, lọc bỏ bã uống nóng, ngày uống hai lần, bất kỳ lúc nào.
Có thể đổi thành thuốc thang sắc uống
Tác dụng: cố biểu, liễm hãn.
Chủ trị: Trị chứng khí hư, ra mồ hôi trộm hoặc tự ra mồ hôi, do cơ thể hư yếu.
2. Phân tích bài thuốc – Ứng dụng lâm sàng
Phân tích bài thuốc
Trong bài Mẫu lệ tán Mẫu lệ liễm âm, tiềm dương, chỉ hãn là chủ dược; Hoàng kỳ ích khí cố biểu; Phù tiểu mạch liễm âm chỉ hãn; Ma hoàng căn chỉ hãn, có tác dụng giúp Hoàng kỳ, Mẫu lệ ích khí cố biểu, liễm âm chỉ hãn. Các vị phối hợp có tác dụng ích khí, cố biểu, liễm âm, chỉ hãn,
Ứng dụng lâm sàng
+ Dương hư, thêm Bạch truật, Phụ tử để trợ dương cô” biểu.
+ Khí hư, thêm Đảng sâm, Bạch truật để kiện Tỳ ích khí.
+ Âm hư, thêm Can địa hoàng, Bạch thược để dưỡng âm.
+ Huyết hư, thêm Thục địa để dưỡng huyết chỉ hãn.
Bài thuốc Mẫu lệ tán thường được dùng với những bệnh nhân bị bệnh nhiễm trùng thời kỳ hồi phục, lao phổi, khí âm hư ra mồ hôi nhiều, có thể dùng cho bệnh nhân nữ sau khi đẻ cơ thể suy yếu ra mồ hôi và trẻ em suy dinh dưỡng ra mồ hôi trộm.
3. Trích dẫn y văn
Mồ hôi phân biệt ra tự hãn và đạo hãn. Khi thức hay ngủ, không lao động mà tự nhiên đổ mồ hôi, gọi là ‘tự hãn’; ngủ mà ra mồ hôi, tĩnh thì hết đổ mồ hôi, gọi là ‘đạo hãn’. Mồ hôi lá chất dịch của tâm, dương là phần bảo vệ cho âm, dương hư không bảo vệ ở ngoài cho kín được thì tầng da ngoài thưa rỗng mà tự đổ mồ hôi; Âm khí không giữ vững ở trong mà liễm tàng dược thì âm dịch tiết ra ngoài mà ra mồ hôi. Chửng của bài này là vệ khí không vững chắc, lại thêm âm dương không ẩn nấp, âm không cố thủ ở trong, cho nên binh thường tự ra mổ hôi, đêm ngủ càng ra nhiều hơn.
Chứng hồi hộp, kinh sợ, tâm phiền, người mệt cũng là vì mồ hôi ra quá nhiều, hao tổn tâm khí mà gây ra. Bài này vừa ích khí, cố biểu, liễm âm, câm mồ hôỉ, cho nên khí được đầy đủ, biểu được củng cố, vì vậy, chứng mồ hôi tự cầm được (Thượng Hải phương tễ học).
Xem thêm: