Chứng Tay chân ra mồ hôi

Chứng chân tay ra mồ hôi – Sách Thương hàn minh lý luận viết “Vị chủ về tứ chi, ra mồ hôi ở tay chân là chứng thuộc Dương minh”.

1. Khái niệm Tay chân ra mồ hôi

Chứng chân tay ra mồ hôi – Sách Thương hàn minh lý luận viết “Vị chủ về tứ chi, ra mồ hôi ở tay chân là chứng thuộc Dương minh”. Nhưng Nhiệt bệnh viết: có phân táo kết ở trong ruột có thể dẫn đến chân tay dâm dấp mồ hôi.  Không thuộc phạm vi thảo luận ở mục này.

2. Phân biệt chứng thường gặp

3. Phân tích chứng trạng

– Chứng do Tỳ Vị thấp nhiệt:

Vị chủ thụ nạp, Tỳ chủ tứ chi, vận hóa chất tinh vi và thủy thấp. Vì mệt nhọc thương đến Tỳ, Tỳ  mất chức năng kiện vận, hoặc thấp tà xâm phạm vào Tỳ Vị dẫn đến thấp trở, uất mà hóa nhiệt. Thấp và nhiệt hun đốt tân dịch ở Vị, đạt ra tay chân cho nên ra mồ hôi.

Sách Thương hàn minh lý luận viết “Chân tay ra mồ hôi là nhiệt tụ ở Vị là tân dịch đạt ra bốn phía”. Thấp tà ngăn trở ở trong; vận hóa thất thường; nên ngực bụng đầy, chán ăn, cơ thể nặng nề. Thấp nhiệt ở trong luỵ đến Bàng quang  nên tiểu tiện sẻn đỏ. Hun đốt lên trên thì rêu lưỡi vàng nhớt, mạch nhu sác. Pháp trị: Thanh nhiệt táo thấp hòa trung. Phương trị: Liên phác ẩm, Vị linh thang gia giảm.

– Chứng do Tỳ vị khí hư:

Phần lớn do đói no, mệt nhọc thất thường tổn hại Tỳ Vị. Dẫn đến mất chức năng chuyển vận, tân dịch dồn ra tay chân gây nên. Tỳ Vị khí hư thì mệt nhọc yếu sức; đoản hơi; lười nói. Tỳ chủ tứ chi, chân tay là cái gốc của các kinh dương. Khí hư lâu ngày dẫn đến Tỳ dương hư suy, dương hư không sưởi ấm được bên ngoài cho nên chân tay không ấm; sắc mặt vàng bủng.

Tỳ khí hư yếu việc thu nạp, ngấu nhừ đồ ăn suy giảm. Vận hóa mất chức năng nên biếng ăn, đại tiện không thành khuôn, lưỡi nhợt, mạch hư nhược. Pháp trị: Bổ ích Tỳ khí, Phương trị: Sâm linh bạch truật tán gia giảm.

– Chứng do Tỳ Vị âm hư:

Phần nhiều do nhiệt thương âm hoặc ăn uống bất điều. Ăn các đồ cay nóng, nồng hậu nên nhiệt tích lại hại âm. Âm hư thì nhiệt từ trong sinh ra, động tới âm dịch, đẩy tân dịch tiết ra tứ chi làm cho chân tay ra mồ hôi.

Tỳ Vị âm hư nhiệt quấy rối nên miệng khô họng ráo; sau khi ngủ triệu chứng càng thấy rõ. Đồng thời công năng giảm nên đói mà không muốn ăn; hoặc nôn khan gây nấc, đại tiện không đều, lưỡi đỏ ít rêu, mạch Tế Sác. Pháp trị: Tư dưỡng Vị âm, Phương trị: Sa sâm mạch đông thang gia giảm.

Chân tay ra mồ hôi vừa có hiện tượng thấp nhiệt kiêm khí âm đều hư nhưng gặp nhiều là Hư chứng. Nếu lâu ngày không khỏi gây khí huyết đều hư. Nên điều bổ khí huyết mới thỏa đáng.

4. Trích dẫn y văn

– Dương minh bị trúng hàn không ăn được, tiểu tiện không lời chân tay ra mồ hôi dâm dập, đó là muốn tạo hành bệnh Trưng hà cố tật tức là chứng Trúng hàn (Thương hàn minh lý luận).

– Chân tay ra mồ hôi… do nhiệt thì dùng Nhị trần thang gia Xuyên liên, Bạch thược. Do lạnh thì dùng Lý trung thang gia Ô mai. Do hư nhược thì dùng Thập toàn đại bổ bỏ Khung gia Ngũ vị tử (Tạp môn – Trương thị thông).

5. Bảng tóm tắt chứng ra mồ hôi chân tay

Trương Vinh Xuyên

Chẩn đoán phân biệt chứng trạng

Xem thêm:

• Chứng Ra mồ hôi trộm – Đạo hãn
• Chứng Tự hãn -Tự ra mồ hôi
• Chứng bán thân bất toại
• Chứng hay ưu tư lo nghĩ trong Đông y