Bài thuốc Hà xa đại tạo hoàn – Xuất xứ Đan khê tâm pháp – Tác dụngĐại bổ âm dương khí huyết, chủ yếu là ích âm, thêm tinh, bổ huyết.
Mục Lục
1. Thành phần bài thuốc – Tác dụng chủ trị
| Hà xa (nhau thai) 1 cái ( tẩm nước gạo rửa sạch, để trên miếng
ngói mới, sấy khô) |
Đại quy bản (tẩm nước tiểu trẻ con 3 ngày, tẩm mỡ hay sữa nướng vàng) 80g |
| Hoàng bá (bỏ vỏ ngoài, tẩm muối rượu, sao lên đến khi thành màu nâu) 60g | Sinh địa l00g |
| Đỗ trọng (bôi mỡ, sữa, sao hết xơ) 60g | Sa nhân (tán bột) 24g |
| Phục linh 80g (dùng rượu tốt nấu 7 lần bỏ Phục linh không dùng) | Nhân sâm 40g. |
Cách dùng: Lấy riêng Địa hoàng, dùng chày gỗ giã thật nhuyễn nát như cao, các vị khác tán thành bột, hoà với cao Địa hoàng, lại thêm rượu, bột và hồ vào làm thành hoàn, to bằng hạt đậu xanh, mỗi lần uống 80-90 hoàn vào lúc đói bụng, khi đi ngủ uống với nước muối, nước sôi, nước gừng tuỳ ý. Mùa lạnh, thì uống với rượu.
Cách dùng gần đây mỗi lần uống 12- 16g, vào buổi sáng với nước hoặc với nước muối nhạt.
Tác dụng: Đại bổ âm dương khí huyết, chủ yếu là ích âm, thêm tinh, bổ huyết. Chủ trị: Trị bệnh lâu ngày, hư tổn, như Phế Thận âm hư, người gầy mòn, ho, sốt cơn, tự ra mồ hôi, mồ hôi trộm, người già suy nhược, tinh huyết không đủ, mệt mỏi, không có sức, lưng gối yếu, đi lại không dễ dàng, các chứng thận viêm mạn tính, hen suyễn.
Các bệnh khác đã ổn định cũng dùng bài thuốc này để bồi dưỡng cơ thể.
Kiêng kỵ: Các vị thuốc mà bài này dùng thường là nhuận, béo, vì vậy, đối với người Tỳ vị yếu, ăn kém, hoặc trung tiêu có thấp đờm trọc khí ngưng đọng thì không nên dùng hoặc dùng ít, hoặc kết hợp dùng chưng với thuốc kiện Tỳ Vị.
2. Phân tích bài thuốc
Bài này dùng Tử hà xa làm thuốc chính, đại bổ nguyên khí, ích tinh huyết, dựa theo ý ‘tinh không đủ thì bổ’; Quy bản, Thục địa tư bổ Thận âm; Thiên môn, Mạch môn dưỡng âm huyết, thanh Phế; Nhân sâm ích khí sinh tân; Đỗ trọng, Ngưu tất bổ Can Thận, mạnh gân xương; Hoàng bá thanh tướng hoả, trừ chứng nóng âm ỉ trong xương; Bạch linh kiện Tỳ trừ thấp. Nhân sâm, Phục linh chế chung với thuốc bổ thì bổ, nhuận mà không nhờn dính, bể mà không nê trệ, cách phối hợp của phương này rất là chu đáo. Các vị phối hợp có tác dụng bồi bổ khí âm dương, tinh huyết. Đây là bài thuốc tăng cường sức khỏe toàn diện đối với những người hư yếu nhưng thiền về âm huyết là chính , vì vậy, gọi là Hà xa đại tạo hoàn.
3. Nghiên cứu lâm sàng hiện nay
+ Trị ho suyễn: Một số” trẻ, sau khi uống 2-3 tháng, sức khoẻ thấy tăng lên, dù thời tiết có thay đổi cũng không bị hen suyễn, hoặc nếu có lên cơn suyễn thì bị rất nhẹ (Giang Tố trung y 1, 1963).
+ Trị chóng mặt (huyền vựng): Trị 10 ca, kết quả đều tốt (Giang Nam y dược tạp chí 4, 1984).
+ Trị yếu sinh lý (nam tử bất dục): Dùng bài này gia giảm, trị 106 ca, 1 tháng là 1 liệu trình. Kết quả: Sau khi uống 4 liệu trình, có 5 ca không có tinh trùng, sau khi uống thuốc có 2 ca đã có con; Có 24 ca tinh trùng hoạt động kém, sau khi uống thuốc, có 21 ca lượng tinh trùng hoạt động đã tăng lên, có 16 ca có con. Có 31 ca không có tinh trùng, sau khi trị, 24 ca có chuyên biến, 20 ca có con, 5 ca tinh trùng tăng ít. Có 10 ca tinh dịch ít, sau khi uống thuốc, có 6 ca tinh dịch đã tăng lên, 2 ca đã có con. 18 ca viêm tiền liệt tuyến, sau khi trị, 10 ca hết viêm, 7 ca có con. 4 ca tinh dịch không sinh ra tinh trùng, sau khi trị, 2 ca đã bình thường trở lại. 4 ca không phóng tinh, sau khi uống thuốc đều phóng tinh tốt và đã có con. 3 ca dịch hoàn không phát triển, sau khi uống thuốc, đều không có kết quả (Liêu Ninh trung y tạp chí 10, 1990).
4. Trích dẫn y văn
Theo tác dụng chung của bài thuốc Hà xa đại tạo hoàn là dùng thuốc huyết nhục hữu tình, điều bổ lao tổn, phấn chấn sinh cơ để trị vào ‘bản’; lại lấy thuốc thanh tướng hỏa, trừ chứng nóng âm ỉ trong xương, nhuận táo, làm an Phế để trị vào ‘tiêu’, phối hợp rất là thích đáng, hợp với các chứng hư tổn, lao thương, tinh huyết suy nhiều, hư hoả vượng thịnh, ho sốt cơn, người gầy ốm (Thượng Hải – Phương tễ học).
Nguồn: L/y Hoàng Duy tân
Xem thêm: