Bài thuốc Quế chi gia cát căn thang là bài Quế chi thang gia cát căn mà thành. Phương dùng quế chi thang giải cơ khứ phong điều hoà dinh vệ. Cát căn vị cam tính bình có tác dụng giải cơ thoái nhiệt, thăng dương sinh tân.
Mục Lục
1. Thành phần bài thuốc
| Cát căn 8g | Quế chi 10g khứ bì (bỏ vỏ) |
|---|---|
| Thược dược 10g | Sinh khương 12g |
| Cam thảo 6g (chích) | Đại táo 4 trái xẻ |
2. Công dụng của bài thuốc
Công dụng chủ trị: Phát tán phong hàn, giải biểu, giải cơ co cứng, điều hòa dinh vệ
Cách sắc:
7 vị trên lấy nước 1 đấu, sắc trước cát căn, giảm 2 thăng. Cho các vị khác vào sắc còn ba thăng. bỏ bã uống ấm 1 bát. Phương pháp hộ lý như quế chi thang. Tức là Nếu đã uống 1 lần khỏi thì thôi. Nếu không thì có thể uống lần 2 lần 3.
Nhưng theo sách Thương hàn luận sau khi uống thuốc không cần húp cháo loãng.
Kiêng kỵ:
- Biểu thực nhiệt
- Biểu thực hàn, vô hãn
- Bệnh không ở biểu
- Người ra mồ hôi quá nhiều
- Người âm hư thấp nhiệt
3. Phân tích bài thuốc
Quế chi gia cát căn thang là bài Quế chi thang gia cát căn mà thành. Phương dùng quế chi thang giải cơ khứ phong điều hoà dinh vệ. Cát căn vị cam tính bình có tác dụng giải cơ thoái nhiệt, thăng dương sinh tân.
Thêm vào trong Quế chi thang thăng tân dịch để nhu dưỡng kinh mạch, trợ quế chi giải cơ khứ tà. Trong cách sắc và uống Trọng Cánh nhấn mạnh sắc cát căn trước, điều này cần nghiên cứu thêm. Phương này có bao hàm Quế chi thang nhưng sau uống lại không cần húp cháo.
Ngày nay lâm sàng ứng dụng phương này vẫn cùng sắc cát căn chung nhưng sau uống thuốc vẫn chủ trương húp cháo loãng vẫn hay hơn.
4. Ứng dụng lâm sàng
Lâm sàng dùng thang này chữa cổ gáy đau cứng, lạc chẩm do hàn lạnh gây ra. Ngoài ra cũng dùng để điều trị 1 số bệnh phát chẩn cấp tính như: Tầm ma chẩn (nổi mẩn dị ứng), sởi giai đoạn đầu, kiết lỵ giai đoạn đầu hoặc 1 số bệnh dạ dày ruột có kèm sốt cổ gáy khó chịu cũng thu được hiệu quá tốt
5. Trích dẫn y văn
Lài bàn
Quế chi gia cát căn thang và Cát căn thang chứng trong “Thương hàn luận” đều có “hạng bối cường cơ ca”. “Thương hàn tổng bệnh luận” dùng Quế chi gia cát căn thang điều trị nhu kính cho thấy cát căn vẫn được dùng để điều trị cổ lưng căng cứng đau.
Trích dẫn
– “Kinh” (chỉ “Nội kinh”) nói: tà nhập vô du huyệt gây lung cứng đau, Cổ lưng cứng là do tà nhập du huyệt gây kinh khí không thông. Cơ co cứng đau giống như hiện tượng con chim cánh ngắn muốn bay mà không được vậy, nghĩa là hình tượng co cứng muốn thẳng mà không thắng được (Trương Lệnh Thiều “Thương hàn trực giải – Biện thái dương bệnh mạch chứng thiên”)
– Quế chi gia cát căn thang chữa tà từ thái dương mới nhập dương minh nên trong phương gia cát căn là muốn công phạt tà tại dương minh. Do thái dương tà chửa giải nên vẫn dùng Quế chi thang để triệt trừ hậu hoạ (Vương Tấn Tam “Cổ phương thông – Hòa tễ”)
6. Nghiên cứu gần đây
Các nghiên cứu gần đây cho thấy cát căn có chứa cát căn hoàng đồng đại (keto glucozeit) có thể hoãn giải co co, giãn mạch, tăng huyết lưu lượng ở não và mạch vành, đồng thời có tác dụng giải nhiệt tương đối mạnh. Có người dùng phương pháp não huyết lưu đồ quan sát chất này có tác dụng cải thiện tuần hoàn não ở người xơ vữa mạch máu do đó nó có thể giải trừ cơn đau đầu trong cao huyết áp.
Xem thêm: