Bài thuốc Quyên tý thang (Y học tâm ngộ và Bách nhất tuyển phương)

Bài thuốc Quyên tý thang có 2 bài, được để cập tới trong Y học tâm ngộ và Bách nhất tuyển phương. Xin trích dẫn cả 2 bài để bạn đọc tham khảo. 

1. Bài thuốc Quyên tý thang Y học tâm ngộ

1.1 Thành phần bài thuốc – Tác dụng chủ trị

–  Quyên tý thang xuất xứ Y học tâm ngộ

Cách dùng: sắc nước, chia 2 lần uống trong ngày.

Tác dụng: Khu phong trừ thấp. 

Chủ trị: Trị phong hàn thấp tý, chân tay và toàn thân đau, nặng, khớp xương nhức hoặc tê sưng, cử động khó khăn, gặp nóng thì đỡ hơn, gặp trời mưa, thời tiết lạnh thì bệnh tăng, rêu lưỡi trắng nhờn, mạch Huyền, Khẩn.

1.2 Phân tích bài thuốc – Ứng dụng lâm sàng

Phân tích bài thuốc:

Khương hoạt, Độc hoạt, Hải phong đằng, Tang chi, Tần giao, Quế chi có tác dụng khư phong trừ hàn thấp, là chủ dược; phụ thêm có Đương quy, Xuyên khung, Nhũ hương, Mộc hương có tác dụng hoạt huyết lý khí để giảm đau; Cam thảo điều hoà các vị thuốc.

Ứng dụng lâm sàng: Bài này chủ yếu trị các khớp đau nhức do hàn thấp tý, viêm quanh khớp vai, lưng đau.

Gia giảm: 

– Nêu thuộc phong tý (đau các khớp di chuyển) thêm Phòng phong;

– Trường hợp thiên về hàn tý nặng (đau nhức nhiều), thêm chế Phụ tử;

– Nếu thiên về thấp nặng (các khớp phù, sưng, chân tay nặng nề), thêm Phòng kỷ, Thương truật, Ý dĩ nhân;

– Chi trên đau nhiều, thêm Uy linh tiên;

– Chi dưới đau nhiều, thêm Ngưu tất, Tục đoạn.

2. Bài thuốc Quyên tý thang Bách nhất tuyển phương

– Quyên tý thang xuất xứ Bách nhất tuyển phương

2.1 Thành phần bài thuốc – Tác dụng chủ trị

Cách dùng: Tán bột, mỗi lần dùng 12-16g, sắc với nước Gừng tươi.

Tác dụng : ích khí hoạt huyết, khư phong trừ thấp. 

Chủ trị: Trị đau nhức phong thấp, nhất là đau vùng gáy, lưng, vai, cánh tay, toàn thân mỏi nặng, các khớp đau nhức.

2.2 Trích dẫn y văn

Trương Bỉnh Thành nói: Chứng phong tý có các loại tý ở gân xương, cơ, thịt, dinh vệ khác nhau, tý ở gân xương đã có bài riêng. Nhưng tà xâm nhập không khi nào không qua dinh vệ, kinh lạc đa thịt, rồi mới vào gân xương. Cho nên nhân khi tà mới xâm nhập vào mà hoà dinh vệ, thông kinh lạc, tán phong, thông bế, thì tà khí tự giải. Bài này dùng Hoàng kỳ ích vệ khí, dùng Phòng phong, Khương hoạt cay chua để trợ giúp vào, làm cho bổ mà khống trệ, hành mà không tiết, bổ chính thông tà cả hai đều hiệu quả. Quy, Thược hoà dinh huyết lại dùng Khương hoàng tẩu huyết hành khí hay trừ hàn, ráo thấp làm tá, khiến cho 3 thứ tà khí phong hàn thấp không có chỗ dung nạp. Cam thảo điều hoà các vị mà hoà hoãn trung tiêu, bổ hư.

Khương táo thông dinh vệ mà sinh tân dịch, đạt tấu lý. Cho nên bài này trị chứng tý không do can thận hư, nhưng bệnh về gân cốt thì uống vào hiệu quả nhanh, ý người lập phương thật đã toàn vẹn (Thành phương tiện độc).

Nguồn: L/y Hoàng Duy Tân

Xem thêm: 

• Bài thuốc Đại tần giao thang
• Độc hoạt tang ký sinh – Tam tý thang