Đại cương thuốc Bình can tức phong

by BBT Yhctvn 24/07/2022

written by BBT Yhctvn

Thuốc bình can tức phong là các vị thuốc chữa các chứng bệnh gây ra do nội phong còn gọi là can phong. Có tác dụng trấn kinh, tiềm dương.

Mục Lục

1. Định nghĩa

Thuốc bình can tức phong là các vị thuốc chữa các chứng bệnh gây ra do nội phong còn gọi là can phong.

Nguyên nhân sinh chứng can phong khá nhiều, tính chất của can phong biến chuyển mau lẹ nên phải có sự phối ngũ kịp thời.

– Do nhiệt cực sinh phong: Sốt cao co giật.

– Do thận âm hư không nuôi dưỡng được can âm, lấm can dương vượng lên gây chứng nhức đầu, chóng mặt, hoa mắt.

– Do huyết hư nên can huyết cũng hư, không nuôi dưỡng dược cân mạc gây tay chân run, co giật…

Cần phân biệt chứng ngoại phong, kết hợp với hàn và nhiệt thành phong hàn, phong nhiệt; khi chữa phải dùng thuốc phát tán phong hàn, phong nhiệt thuộc chương thuốc giải biểu đã nêu ở chương giải biểu.

2. Tác dụng chung của thuốc bình can tức phong

Thuốc bình can tức phong có tác dụng trấn kinh, tiềm dương(tiềm = làm chìm), trên lâm sàng có tác dụng sau:

– Chữa chứng nhức đầu, chóng mặt, hoa mắt, hỏa bốc do can dương vượng lên vì âm hư khống nuôi dưỡng được can âm sinh ra, hay gặp ơ các bệnh cao huyết áp, suy nhược thần kinh, rối loạn tiền mãn kinh…

– Chữa co giật do sốt cao, sản giật, động kinh … vì tân dịch giảm sút, huyết hư sinh ra.

– Chữa đau các khớp, đau dây thần kinh.

3. Lưu ý khi sử dụng thuốc và kiêng kỵ

– Phải có sự phối hợp với các thuốc khác tuỳ theo nguyên nhân gây ra can phong: Nếu sốt cao co giật thêm các thuốc thanh nhiệt tả hoả như Thạch cao. Trúc lịch… Nếu do huyết hư sinh phong thêm các thuốc bổ huyết: Thục địa, Bạch thược Đương quy. Nếu do âm hư sinh can dương xung thịnh thêm các thuốc bổ âm:Thục địa, Kỷ tử, Miết giáp,…

– Các loại thuốc này tính năng khác nhau tùy theo loại hình hàn nhiệt của nguyên nhân gây chứng can phong để sử dụng cho chính xác: Như Câu đằng thanh tiết can nhiệt dùng cho các trường hợp sốt cao gây co giật.

– Chứng động kinh, gây hồi hộp, mất ngủ, co giật… phải kết hợp vối các thuốc an thần có tỷ trọng nặng như: Mẫu lệ, Long cốt, vỏ trai… để trấn kinh.

– Chứng can phong đi vào kinh lạc như đau các khớp, đau dây thần kinh nên phối hợp với các thuốc thống kinh hoạt lạc như Tế tân, Tang chi, Uy linh tiên, Tần giao.

Kiêng kỵ: Chứng âm hư, huyết hư dùng các loại thuốc tính ôn, nhiệt phải cẩn thận vì hay gây táo làm mất thêm tân dịch.